پایگاه خبری همدان نیوز

کارشناس جمعیت و باروری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: پیری و کهنسالی جمعیت در سال‌های نه چندان دور، زنگ خطری جدی برای توسعه و امنیت کشور است.

به گزارش "همدان‌نیوز"، جمعیت و دگرگونی های باروری از متغیرهای اساسی سیاست گذاری و طراحی برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورهاست و باروری، مهاجرت و مرگ سه متغیر تعیین کننده حجم جمعیت هستند.

باروری و تزاید نسل از مفاهیم مهم جمعیتی محسوب می‌شود که در نزد ادیان و فرق گوناگون همیشه مورد توجه بوده است چراکه بقاو دوام هر جامعه به این موضوع مهم بستگی دارد.

در سال‌های اخیر این موضوع در کشور ما بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است به طوری که رهبر معظم انقلاب نیز در این راستا مکرر تأکیدات بیان داشته و سیاست‌های جمعیتی نیز در این زمینه تدوین شده است.

با توجه به اینکه نرخ رشد در برخی استان‌های کشور رو به کاهش رفته و خطر پیری جمعیت در سال‌های آتی به صدا درآمده است، مترصد آن شدیم که گفتگویی با مسئولین جمعیت و باروری داشته و ابعاد مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
 
مریم بگلری کارشناس جمعیت و باروری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به تحولات جمعیت و باروری در ایران اظهار داشت: شاخص‌های مختلفی برای اندازه گیری رفتار فرزندآوری یک جمعیت وجوددارد که مهمترین آنها شامل میزان خام موالید، میزان باروری ویژه سنی و میزان باروری کلی می‌باشد.

وی با بیان اینکه میزان باروری کلی یعنی تعداد موالیدی که هر زن می‌تواند تاسن ۵۰ سالگی داشته باشد به شرط آنکه، درطی سالهای فرزندآوری خود زنده باشد تصریح کرد: نرخ جایگزینی این شاخص ۱/۲ بوده که بیانگر متوسط ۲ فرزند برای هر زوج است به عبارتی لازم است تا هر ۱۰ زن ۲۱ فرزند به دنیا بیاورند در غیر این صورت، سطح باروری خیلی پایین برای مدت طولانی می‌تواند منجر به سالخوردگی جمعیت و کاهش نیروی کار و رشد منفی جمعیت شود.

کارشناس جمعیت و باروری معاونت بهداشتی دانشگاه تشریح کرد: چالش کنونی کشور ایران در زمینه باروری این است که میزان باروری در سطحی پایینتر از نرخ جانشینی (باروری ۱/۲) قرار دارد که این امر در دراز مدت می‌تواند به نرخ رشد منفی در جمعیت، تغییر ترکیب جمعیت و سالخوردگی جمعیت منتهی شود و امروز یکی ازمسائل و آسیبهای جدی به دنبال کاهش نرخ باروری، روند سریع سالمندی کشور می‌باشد.

وی افزود: عوامل موثر بر تغییرات میزان باروری کلی شامل بالا رفتن سن ازدواج، بالا بودن سن زنان در بارداری اول، افزایش درصد سالمندان، شهرنشینی و صنعتی شدن، افزایش میزان تجرد قطعی، مهاجرت، شاغل بودن و ادامه تحصیل بانوان، وضعیت اقتصادی وافزایش میزان طلاق می باشد.

ایران ششمین کشور جهان است که به سرعت به سوی سالمندی پیش می‌رود

بگلری با بیان اینکه در حال حاضر ایران ششمین کشور جهان است که به سرعت به سوی سالمندی پیش می‌رود ادامه داد: سازمان ملل بر اساس نتایج سرشماری کشورها هر چهارسال یکبار تحولات جمعیتی را در افق‌های زمانی پنجاه ساله بررسی کرده و آنرا در سه سناریوی مختلف (حد پایین، حد متوسط و حد بالای رشد جمعیتی) پیش‌بینی می‌کند، بر اساس این پیش بینی‌ها جمعیت کشور به ترتیب در حد پایین به به ۸۷۷۰۰۰۰۰ میلیون نفر، در حد متوسط به ۹۶۸۰۰۰۰۰ نفر و در حد بالای رشد جمعیت به ۱۰۶۰۰۰۰۰۰ نفر در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید.

وی افزود: نکته حائز اهمیت در این پیش بینی‌ها درصد جمعیت بالای ۶۰سال می‌باشد که این میزان در پیش بینی‌های انجام شده به طور متوسط ۱۰ نفر به ازای هر ۴۸ نفر خواهد شد.

کارشناس جمعیت و باروری معاونت بهداشتی دانشگاه بیان کرد: جمعیت ایران اکنون در مرحله ای به عنوان " پنجره جمعیتی "قراردارد، یعنی سهم جمعیت فعال۶۴-۱۵ ساله بیش از دو سوم جمعیت کشور است که در حقیقت، وجود سهم بالای جمعیت فعال برای هرکشوری یک موهبت بزرگ می‌باشد که با ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌تواند به توسعه همه جانبه دست یابد.

وی با اشاره به اینکه از حدود سال ۱۴۲۰ که متولدین دهه ۱۳۶۰ وارد سنین بازنشستگی خواهند شد، سهم جمعیت سالمندان ایران به سرعت زیاد خواهدشد گفت: با توجه به تغییرات جمعیتی و کاهش رشد جمعیت ایران و نگرانی از پیری جمعیت، رشد موالید و افزایش فرزندآوری در دستور کار قرار گرفته است به طوری که این سیاست ها در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ از طرف رهبر معظم انقلاب و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۱۴ بند به همه دستگاه ها ابلاغ شد.

بگلری خاطرنشان کرد: این سیاست ها در راستای «اهمیّت مقوله جمعیّت در اقتدار ملّی؛ و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیّت کنونی کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز؛ و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیّت و نرخ باروری در سال های گذشته» ابلاغ شد و در آن بر ضرورت هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه های ذیربط برای اجرای دقیق، سریع و قوی این سیاست ها و گزارش نتایج رصد مستمر اجرای آنها، تاکید شد.

وی تبیین کرد: ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی، ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، توانمندسازی جمعیّت در سن کار، باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، رصد مستمر سیاست‌های جمعیّتی در ابعاد کمّی و کیفی، از جمله مهمترین موارد مورد اشاره در سیاست های کلی جمعیتی هستند.

همدان، پایلوت اجرای سیاست‌های جمعیتی کشور در نقشه جامع وزارت بهداشت

کارشناس جمعیت و باروری معاونت بهداشتی دانشگاه اضافه کرد: همانطور که روشن است سیاست‌های کلی جمعیت همزمان هم به دغدغه های ناشی از کاهش نرخ رشد جمعیت نگاه داشته و هم کیفیت جمعیت و مسایل مربوط به زیرساخت های توسعه را مورد توجه قرار داده است؛ در این راستا نقشه جامع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به عنوان متولی این سیاست‌ها در کشور، تدوین گردید.

وی افزود: پس از اجرای پایلوت در چهار دانشگاه علوم پزشکی (گیلان، اصفهان، یزد و همدان) و برگزاری جلسات متعدد هم اندیشی و تبادل نظر در این خصوص، برنامه راهبردی "صیانت از جمعیت" متناظر با اهداف و برنامه‌های سند ملی نقشه راه وزارت بهداشت و با هدف توسعه و تقویت همکاری‌های درون بخشی و برون بخشی در زمینه صیانت از جمعیت با هدایت دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت متبوع تدوین شده است.

بگلری تشریح کرد: راهبردهای انتخابی دانشگاه همدان جهت تدوین برنامه عملیاتی دانشگاهی صیانت از جمعیت شامل ارتقای رشد و تکامل همه جانبه کودکان (تاک)، ارتقای سلامت مادران، توانمندسازی ذینفعان کلیدی و جمعیت هدف در راستای صیانت از جمعیت، رصد دقیق آمایش جمعیت و افزایش هدفمند نرخ باروری درسطوح دانشگاهی/ استانی و کشوری، تربیت و توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه پیشگیری از ناباروری، سلامت جنسی و مشاوره فرزندآوری است.

وی افزود: راهبردهای ذکر شده در این سند به لحاظ ماهیتی جزء برنامه‌های بلند مدت و کلان بوده و بعضا مستلزم همکاری های درون و برون بخشی است./ وبدا همدان