همدان با شعار گردشگری توسعه پیدا نخواهد کرد؛
فرهنگ پذیرش و جذب گردشگر در همدان پائین است
- توضیحات
- منتشر شده در شنبه, 04 ارديبهشت 1395 13:01
- نوشته شده توسط فرشته اکبری
صنعت گردشگری امروزه به یکی از مهمترین منابع اقتصادی از سویدولتهاتبدیلشده و چند سالی است که در کشور ما نیز حرفهای جدیدی در این حوزه مطرح گردیده و نگاه جدیدی نزد متولیان امر برای بهرهمندی از این صنعت جهت رشد اقتصادی کشور با توجه به ظرفیت بالای ایران، در راستایسیاستهای اقتصاد بدون نفت حاکم شده است.
مواردی که در گردشگری بسیار حائز اهمیت است بیشتر در دو مقوله میگنجد که بیشترین گردشگران را مجذوب خود کرده و همچنان خواهد کرد؛ زیباییهای طبیعی و اماکن تاریخی که همواره موردتوجه گردشگران بوده است و در اینبین سهم اماکن تاریخی برای گردشگران خارجی معمولاً بیشتر است.
در این راستا در سالیانی نهچندان دور سازمان ایرانگردی و جهانگردی تشکیل شد تا وظیفه انجام این مهم و تبلیغات در حوزههای داخلی و خارجی برای گسترش صنعت گردشگری در ایران را بر عهده بگیرد؛ اما نزدیکی موضوع فعالیت این سازمان با سازمان میراث فرهنگی به سبب مرکزیت توجه به اماکن تاریخی در بحث گردشگری، منجر به ادغام دو سازمان و تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شد که درنهایت سازمان صنایعدستی نیز بهعنوان یکی از محورهای توسعه صنعت گردشگری با دو سازمان قبلی ادغام شد تا سازمانی عریض و طویل با مسئولیتی خطیر شکل گیرد.
هماهنگی دستگاههای متولی با این ادغام برای کسانی که دغدغه گردشگری را داشتند و در این سازمان صاحب سمت شدند، مطلوب و تسریعکننده بود؛ چراکه همه ابزارهای لازم جهت انجام کار در اختیار ایشان قرار گرفت و از نظر منابع انسانی نیز سازمان ارتقاء ویژهای پیدا کرد.
شرایط برای انجام کار در این حوزه نسبت به گذشته هموارتر شده بود اما کارسازی و تأثیر این نهاد بر توسعه گردشگری با توجه به ظرفیتهای استان، توان، تخصص و دلسوزی مدیران و کارکنان زیرمجموعه و مشارکت و آمادگی ذهنی و فعلی مردم در مناطق مختلف کشور نسبت به هم متفاوت بود؛ استانهای غربی کشور و بهویژه همدان باوجود ظرفیت بالا در حوزه گردشگری، تاریخی و طبیعی بنا به دلایل متعددی که در نکات ذکرشده در مطالب قبلی مستتر است، همچنان در توسعه این صنعت مغفول مانده است.
توسعه گردشگری در یک منطقه تنها با تشکیل کارگروه و کمیته و مواردی از این قبیل در استانداری یا سایر دستگاههای ذیربط میسر نمیشود؛ شاید بتوان گفت که بخش اصلی و مهم در توسعه صنعت گردشگری در هر منطقه، ارتقاء فرهنگ پذیرش و جذب گردشگر نزد فرد فرد مردم آن منطقه میباشد.
حال اینکه استارت و نقطه شروع این حرکت از جایی شکل میگیرد که این فرهنگ در جامعه هدف ازجمله: کسبه و بازاریان، ساکنین روستاها و مناطق گردشگری،هتلداران، رانندگان تاکسی و بهطورکلی همه واحدها، اشخاص و نهادهای خدمات رسان به مسافران و گردشگران، نهادینه شود.
نکاتی که در این مطلب تحلیلی به آنهابهطور تخصصی خواهیم پرداخت، حاصل چندین سفر تفریحی، گردشگری به مناطق مختلف کشور و مقایسه وضعیت گردشگری و فرهنگ برخورد با گردشگر در مناطق مختلف کشور در مقایسه با همدان است.
شاید تا چندی پیش چندان توجهی به جاذبههای گردشگری روستایی وجود نداشت، اما امروزه با افزایش جمعیت در شهرها و مشکلات جدید ناشی از شهرنشینیازجمله ترافیک، آلودگی هوا، تشدید استرس و ... مردم به گذراندن زمان خالی و وقت آزاد خود در طبیعت و مناطق بکر و بهطورکلی اماکنی که از هرگونه ترافیک و تنش و آلودگی صوتی و مواردی ازایندست مبری باشد، تمایل زیادی پیداکردهاند؛ نشستن در کنار آبشاری زیبا در منطقه بکر و کمتر دستیافته شده و گوش سپردن به صدای آرامبخش ریزش آب در قیاس با شلوغیهای زندگی شهرنشینی، لحظاتی مفرح را برای دوستداران طبیعت فراهم میآورد.
مقایسه رویکرد ساکنین مناطق جذاب برای گردشگران در سایر مناطق کشور با موارد مشابه در استان همدان چه از بعد برقراری روابط با گردشگران و چه درزمینه بازاریابی، تبلیغات و درآمدزایی در این حوزه، دستآوردهای ویژهای را برای متولیان امر گردشگری در پی خواهد داشت که با توجه به موارد دیدهشده در برنامههای تفریحی به طرح موارد در زیر خواهیم پرداخت تا شایدموردتوجه مسئولین قرارگرفته و برنامهریزی لازم در این زمینه به عملآورند.
کندوان روستایی با سازههای کلهقندی
روستای کندوان در نزدیکی تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی واقعشده و گردشگران بسیاری در طول سال از این روستا بازدیدمیکنند.
نکته قابلتوجه و اصلی این روستا در جذب گردشگران، بافت جالب روستاست که با تراشیدن بخش تحتانی سنگوارههای عظیم طبیعی به شکل کلهقند که به تعدد در این منطقه و چسبیده به یکدیگر وجود دارند، بهعنوان سازههای مسکونی ساکنین روستا میباشد.
ساخت هتل پنج ستاره گردشگری، تنوع صنایعدستی، محصولات دارویی، عسل، تولیدات لبنی، گیاهان و عرقیات گیاهی، عبور رودخانه خروشان از دل روستا و هوای خوب در فصول گرم سال ازجمله مواردی است که علاوه بر نظاره فضای زیبا و منحصربهفرد این روستا، جذب مستمر گردشگران را به دنبال دارد.
نکاتی که گفته شد برای تبدیل روستا به یک منطقه خوب و کامل گردشگری لازم است اما کافی نیست؛ رویکرد بسیار خوب و برخورد مناسب مردم روستا با گردشگران به سبب نقش عمدهای که ایشان در تثبیت درآمد و رونق اقتصادی روستائیان دارند و رسیدن به این درک، ریشه اصلی رشد گردشگری در روستا و درنتیجه رونق اقتصادی و انتفاع روستائیان از این امتیاز ویژه شده است.
آنها با کیاست از سازههای کلهقندی برای اسکان مسافران و گردشگران نیز استفاده میکنند؛ کرایه هر شب اسکان در یک واحد کلهقندی بین 50 تا 100 هزار تومان متغیر است که شاید این مبلغ برای گردشگرانی که دوست دارند تجربه شیرین استراحت در این فضا را تجربه کنند مبلغ اندکی باشد اما برای مالک که در طول سال مرتب آن فضا بدون صرف کمترین هزینهای اجاره میدهد مبلغ قابلتوجهی باشد.
بازهم این پایان کار نیست؛ مرد روستایی در ابتدای صبح با نیمرویی متشکل از تخممرغ و روغن محلی به استقبال شما میآید و درحالیکه لقمهای متشکل از خامه و عسل تولیدشده در روستا را به شما تعارف میکند، از شما برای بازدید از محصولات و عرضه صنایعدستی و لبنی در مغازهاش دعوت به عمل میآورد.
آری آن مرد روستایی بهخوبی درک کرده که نعمت حضور گردشگر در روستا چقدر با رنگین شدن سفره و تأمین آینده خانوادهاش ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد و این روستا مملو بود از مردان و زنانی اینچنین که بدون طی مدارج تحصیلی در عرصه گردشگری، آیتمهایمؤثر این علم را بهخوبی واقف بودندو بدون حضور در جلسات و نشستهای فوق تخصصی موارد را به کار میبستند.
از حق نگذریم مسئولین مربوطه نیز حمایتهای خوبی از ایشان داشتند؛ ایجاد بسترهای مناسب، تبلیغات خوب در رسانه ملی، روزنامهها و فضای مجازی و فشار کم برای اخذ عوارض و مالیات، اصلاح مسیر جادهای منتهی به روستا و مواردی ازاین دست.
پالنگان؛ پلکانی از فرش تا عرش
روستای پلکانی پالنگان در شهرستان کامیاران از استان کردستان واقع شده است.
بافت این روستا به شکلی است که خانهها بهصورت پلکانی در دو طرف رودخانهای خروشان و بر دامنه کوهستانی مرتفع و سنگی قرارگرفته که بهویژه در فصل بهار، گردشگران بسیار زیادی نهتنها از نقاط مختلف کشور که حتی گردشگران خارجی، از این منطقه دیدن مینمایند.
در بدو ورود به روستا؛ استقبال گرم ساکنین با لبخندی بر لب و ندای "خوش هاتی" ایشان خطاب به مسافران موجب دلگرمی و خوشذوقی گردشگران میشود.
از همان ابتدا غرفههای فروش صنایعدستی، محصولات لبنی و گیاهان بومی و دارویی منطقه در مسیر عبوری کنار رودخانه توجه گردشگران را به خود جلب میکند و مدتی از زمان خود را به اینبازدیدها اختصاص میدهند.
در قسمتهای بالاتر به سفرهخانههای سنتی برخورد کردیم که با بهرهمندی از نعمت وجود رودخانه، پرورش ماهی را در دستور کار قرار داده بودند و بهخوبی از طریق طبخ و توزیع ماهی امرارمعاش و درآمدزایی میکردند.
اجاره خانههای روستایی با بافت مشخص و خاص روستا یکی دیگر از راههای کسب درآمد ساکنین پالنگان بود.
ورکانه روستایی منحصربهفرد اما مغفول
بعد از برگشت از این دو سفر این فکر تمام ذهن من را در برگرفت که چرا کندوان و پالنگان بله اما ورکانه نه!
بااینکه قبلاً به ورکانه زیاد مراجعه کرده بودم، مجدداً با نگاهی نو به این روستا سر زدم تا ظرفیتها را بررسی و مقایسه کنم؛ وجود آب در روستا، عبور از کنار سد اکباتان که امکان بسیاری از تفریحات کنار آبی و آبی را فراهم میکند، اصطبل باستانی مهری قراگوزلو، باغات فراوان انگور و گردو باقابلیت برپایی جشنوارههای فصلی مربوطه، شهر زیرزمینی ارزانفود در فاصله اندک با ورکانه و بافت سنگفرش و سازههای سنگی روستا ازجمله ظرفیتهایی بود که حتی در ذهن فضایی بهمراتب مهیاتر از نظر جذب و حفظ گردشگر را در ذهن تداعی میکرد.
با چند تن از بزرگان روستا وارد صحبت شدیم که چرا در این روستا نگاه اقتصادی به مقوله گردشگری وجود ندارد؟ چرا بهجای ارزان و کلیفروشی محصولات دکههایی جهت عرضه محصولات به مسافران در ورودی روستا تعبیه نمیشود تا هم ایشان از محصولات روستا مطلع شوند و همسود بیشتر حاصل باغداران و کشاورزان روستا شود؟ چرا کسی به فکر اجاره دادن خانههای روستایی نیست؟ چرا زنان روستا محصولات لبنی جهت فروش به گردشگران تهیه نمیکنند؟ و ...
مشکلاتی مطرح شد اما قانعکننده نبود. نیاز به ترویج فرهنگ استقبال از گردشگر و فرهنگسازی در خصوص درک منافع اقتصادی جهت ایجاد نگرش نو در روستا برای درآمدزایی از راه جذب گردشگر، بهشدت محسوس بود اما سؤال اینجاست که این کار وظیفه چه کسی است؟
هرروز شاهد تخریب هر چه بیشتر اصطبل مهری قراگوزلو مخصوصاً از نواحی سقف آن به علت عدم نظارت صحیح هستیم و با ادامه این روند شاید یکی از ظرفیتهای مکمل روستای گردشگری ورکانه بهزودی از بین برود.
آیا مسئولین و متولیان امر گردشگری در استان فکری برای ایجاد یک مسیر گردشگری خوب از ابتدای جاده سد اکباتان تا رسیدن به ورکانه و ارزانفود کردهاند؟
وقتی شرایط پیرامونی ورکانه را با دو مورد روستایی که در بالاتر مثال زدیم مقایسه میکنیم، ضعف عمده در عقبماندگی روستا ازلحاظ صنعت و اقتصاد گردشگری را عدم پرداختن به مباحث فرهنگی و تفهیم اهالی روستا و افراد مرتبط در خصوص منافع مستقیم اجرایی اقتصادی شدن طرح برای ایشان است.
از طرفی دیگر برخورد مردم ورکانه با گردشگران ازلحاظ خوشرویی و استقبال از حضور، به نسبت روستاهای یادشده، اصلاً قابلمقایسه نیست که با توجه به عدم منفعت حضور گردشگر در روستا در شرایط فعلی این امر جز مزاحمت برای ساکنین روستا، عوایدی را در برندارد که با فرهنگسازی در این زمینه پس از اجرایی شدن طرح کامل گردشگر پذیری در روستا، مرتفع خواهد شد.
هتل گردشگری سالهاست که در ورودی روستا در حال ساخت است، اما هنوز هم خبری از تکمیل و افتتاح آن نیست.
تبلیغات درخور و مناسبی نیز از سوی نهادهای ذیربط جهت معرفی روستا صورت نپذیرفته و حتی هتلهای همدان هم باوجودی که میتوانند در تورهای نیم روزی خود بازدید از این روستا را برای مسافران پیشبینی کنند، در این زمینه برنامهای را در دستور کار ندارند.
شرکتهای گردشگری و خدمات مسافرتی استان همدان هم بیشتر از اینکه به فکر جذب گردشگر باشند، به هماهنگکننده اخذ بلیط و تورهای گردشگری از شرکتهای بزرگ مقیم پایتخت برای همدانیها تبدیلشدهاند تا بیشتر از اینکه آورنده درآمد و اشاعه دهنده گردشگری استان باشند، ناوگان دورریزی از سرمایه وجوه نقد استان به سایر استانهای کشور باشند.
این درست که ارتقاء وضعیت موجود نیازمند حرکت خودخواسته مردم ورکانه است اما چه کسی باید این فرهنگسازی را انجام دهد؟
اگریکبار این فرهنگسازی بهدرستی صورت بگیرد و متولیان امر با اهالی روستا نشستهایی جهت ترغیب ایشان به تغییر رویکرد در زمینه گردشگری برگزار کرده و منافع این کار را برای ایشان تشریح نمایند، این مهم بعد از اجرایی شدن دیگر مزاحمتی را برای مسئولین بخش گردشگری ندارد و با انجام این زحمت (فقط یکبار برای همیشه)، مادام از مزایای وجود این مرکز پایلوت گردشگری رونق یافته، بهرهبرداری خواهند کرد.
امیدواریم مسئولین بهجای شعار دادن و برپایی جلسات دورهمی، به کار عملی، تحقیقی و تحلیلی روی بیاورند که گسترش و رونق صنعت گردشگری با پشتمیزنشینی و به کار بردن جملات زیبا میسر نخواهد شد.
یادداشت: علی ثقفی/مدیرمسئول پایگاه خبری همدان نیوز