Back شما اینجا هستید: صفحه اصلی گفتگو انسان محوري؛ اولويت اصلي بازآفريني محلات

انسان محوري؛ اولويت اصلي بازآفريني محلات

در گذشته مناطق مسکوني به محله­ هاي مختلف تقسيم مي شدند و ساکنين در محله­هاي خود براي تامين راحتي، حمايت و امنيت بيشتر گرد هم مي­آمدند. با گذشت زمان و فراگير شدن الگو­هاي شهرسازي جديد و ناديده انگاشتن ماهيت محلات سنتي و توجه و تمرکز بر روي ماشين، الگوهاي اين محلات هويتي غريب پيدا کردند. امروزه به دليل تغييزات صورت گرفته و نداشتن تناسب کالبدي، نياز به بازآفريني اين محلات احساس مي شود تا بتوان به احياء ساختار محلي، تقويت هويت فضايي- کالبدي و جذب ساکنين پرداخت.

به گزارش "همدان نیوز"، متن حاضر حاصل مصاحبه با دکتر حسن سجادزاده، عضو کميته معماري و شهرسازي مرکز مطالعات و پژوهش­هاي شوراي اسلامي شهر همدان و هيئت علمي دانشگاه بوعلي سينا بوده و در تهيه طرح بازآفريني محلات همدان مشارکت داشته است.

 

بازآفريني محلات و اينکه بازآفريني متمرکز بر انسان است، به چه معناست؟

در شهرها مناطق مسکوني به محله­هاي مختلف تقسيم مي­شدند و ساکنين در محله­ هاي خود براي تامين راحتي، حمايت و امنيت بيشتر گرد هم مي آمدند. با فراگير شدن شهرسازي جديد و ناديده انگاشتن ماهيت محلات سنتي و توجه و تمرکز بر روي ماشين، الگوهاي اين محلات هويتي غريب پيدا کردند. امروزه به دليل نداشتن تناسب کالبدي و فعاليت هاي موجود نياز به بازآفريني اين محلات احساس مي­شود تا بتوان به احياء ساختار کالبدي، تقويت هويت فضايي- کالبدي و جذب ساکنين پرداخت.

 

خلاصه ­اي از روند تهيه طرح بازآفريني محلات در همدان بفرمائيد

در سال 1392 با پيشنهاد شرکت عمران و بهسازي شهري ايران اولين پروژه بازآفريني با رويکرد محرک توسعه در سطح کشور انجام شد که پايلوت اين قضيه را چمن­ها يا محله­هاي همدان قرار دادند. رويکرد بازآفريني محرک توسعه يک رويکرد اجتماعي، فرهنگي و علمي است.

اين پروژه در دانشگاه بوعلي سينا مطرح و تمرکز آن بر محلات يا چمن­ها قرار گرفت. همدان داراي 50 يا 60 چمن يا محله قديمي است و اين الگو در سطح کشور کم­نظير است، به اين لحاظ از بين اين چمن ها 5 چمن قابليت بازآفريني داشتند (چمن يا مرکز محله، محوطه بازي است که خدمات روزانه ساکنين محل در آنجا تامين مي شود و در واقع شامل يک بازارچه محلي، حمام قديمي، خانه­هاي قديمي و هم­چنين مساجد قديمي هستند که قلب تپنده تعاملات اجتماعي را در اين محلات شکل مي­دهند).

پيرو اين موضوع تفاهم­نامه و قراردادي ميان دانشگاه بوعلي سينا و شرکت عمران و بهسازي بسته شد و مقرر گرديد تهيه طرح موازي چمن­هاي همدان و تهيه طرح بازآفريني با سه محله شروع و چنانچه با موفقيت روبرو شود، طرح بازآفريني براي ساير محلاتي که در بافت تاريخي همدان هستند، تدوين شود. در اين خصوص کميته­اي متشکل از کارگروه­هاي طراحي شهري، معماري و مطالعات اجتماعي تشکيل و سرپرستي کارگروه شهري به بنده، مطالعات معماري به دکتر موسوي از دانشگاه آزاد و مطالعات اجتماعي به دکتر نقدي از دانشگاه بوعلي سينا واگذار شد.

ابتداي امر، قرار بر تهيه طرح بازآفريني محلات کلپا و آقاجاني بيگ بود که تصور تهيه اين طرح با بازديد از محله آقاجاني بيگ و مشاهده تخريب برخي از خانه­هاي قديمي و مطلع شدن از ساخت پارکينگ طبقاتي در آن محله، از بين رفت. در مورد محله کبابيان نيز همين شرايط وجود داشت، اما با تصميم بر اينکه در آن محل پارکينگ طبقاتي ساخته نشود، محله­هاي کبابيان، حاجي و کلپا هدف تهيه طرح بازآفريني قرار گرفتند.

به لحاظ معماري و شهرسازي ما در سه جنبه وارد شديم؛ يکي از جنبه­ها بحث آرام­سازي محله، کف­سازي و پياده­راه­سازي مرکز محله بود. آرام سازي­ها با يک طرفه­کردن بعضي از خيابان­ها و با کف­سازي شروع شد و اين اتفاق، تسهيل در رفت و آمد ساکنين محله را موجب شد و تردد خودروهاي عبوري در محله نزديک به 85 درصد کاهش پيدا کرد.

مسأله ديگر، تراکم ساختمان­ها بود که مي­بايست مورد توجه قرار مي­گرفت. متأسفانه به دليل ضوابط کمي با ساخت ساختمان­هاي شش طبقه روبرو بوديم و پيشنهاد ساخت و ساز با ارتفاع مشخص وکاهش طبقات را در اين محلات داديم، به اين ترتيب که از هر محله که چمن اصلي است، ساخت از دو طبقه شروع و به هر لاين ساختمان­هاي پشتي يک طبقه اضافه شود و نهايتا شش طبقه در خيابان­هاي اصلي قرار گيرد.

در طرح­هاي بالادستي متأسفانه باز هم به­ دليل نگاه کمي و نه بازآفريني، 18 متري­هايي را از مراکز محلات عبور داده­بودند و اين اتفاق، از بين رفتن انسجام ساختاري و به دنبال آن باعث از دست رفتن انسجام اجتماعي شده بود. به عنوان مثال، محله کبابيان که خيابان شريعتي و خواجه رشيد آن را تکه­ کرده است، اجراي 18 متري به از هم گسيختگي اين محلات منجر مي شد؛ بنابراين اين گونه طرح­ها مي­بايست عملياتي نمي­شدند.

در حوزه تراکم، پياده­راه­سازي، ترافيک و در حوزه مشارکت­هاي مردمي، طرح بازآفريني شروع و طرح­هاي مطالعاتي انجام شد و پتانسيل و ظرفيت­هاي موجود در محلات شناسايي شد.

با شناسايي ظرفيت­ها و پتانسيل­­هاي موجود، به عنوان مثال در محله حاجي وجود زورخانه، کاروانسرا و حمام بافتي همگن و يکپارچه را ايجاد مي کرد که نشان مي داد محرک توسعه اجتماعي در اين محل قوي تر است و در محله کلپا با وجود دسته هاي عزاداري، منزل حاج آقاي حجازي و خانواده ايشان محرک توسعه فرهنگي خودنمايي مي کند. ظرفيت گردشگري و خانه­هاي بوم­گردي در محله کبابيان فوق­العاده بوده و محرک توسعه آن، اجتماعي اقتصادي است.

طرح بازآفريني اين محلات تهيه و تصويب شد اما در حالي­که چند سال از تهيه طرح مي­گذرد، شاهد تعلل در اجراي آن هستيم و اخيرا هم در کمال ناباوري تعدادي از خانه­هاي محله کبابيان تخريب شد. اين خلاصه­اي بود از روند تهيه طرح بازآفريني محلات همدان که قرار بود در کشور پايلوت شود. يادمان هست در آن بازه زماني، بوشهر با اينکه دو سال بعد از ما شروع به بازآفريني کرد اما اکنون طرح­هاي آن اجرا، تغييرات انجام و تحويل داده شده است. با اينکه معاون وزير همداني بود و بسيار در اين زمينه همکاري کرد اما به دليل نبود اشتياق و استقبال طرح­ها هم­چنان بر روي زمين باقي ماند.

 

جايگاه ساکنين در محلات و حفظ آنها در طرح­هاي بازآفريني کجاست؟

هدف باز­آفريني محرک توسعه اين است که بتواند ساکنان را در محل حفظ کند و تنها ساختمان اولويت قرار نگيرد. مهم­ترين مسئله در بازآفريني حفظ ساکنان محل است. به عنوان مثال در محله آقاجاني­بيگ، پارکينگ­ و پاساژسازي از دلايل عمده ترک محل توسط ساکنان است که اين موضوع را اغلب افراد محله تاييد مي­کردند و بر اساس مطالعات ما 85 درصد ماشين­هاي پارک در محل، عبوري بوده و از ساکنين محل نبودند.

 

آيا در شهرسازي نوين و تدوين طرح­هاي تفصيلي و جامع، مباحث بازآفريني مورد توجه قرار گرفته است؟

طرح­هاي تفصيلي و جامع توجه به ماشين را در اولويت قرار مي­دهند؛ ولي ما ضمن در نظر گرفتن نقش ماشين، توجه به انسان و مسائل کيفي را در اولويت قرار داديم و در اين زمينه بيش از 60 جلسه با مديران شهري و حدود 10 جلسه با ساکنين محلات داشتيم تا نيازها و مسائل آنها را شناسايي کنيم.

 

آيا بازآفريني مي­تواند مولفه­ هاي اقتصادي شهر را تقويت کند؟

درکشورهاي مختلف انجام اين مهم درآمدهاي پايدار با خود به همراه دارد، حس تعلق در شهروندان ايجاد مي­کند و باعث رونق در صنعت گردشگري مي­شود. متأسفانه شهرداري و نهادهاي اجرايي نه در همدان بلکه در تمام کشور، تنها نگاهي تجاري داشته و در پي شهرفروشي هستند. اگر در زندگي انسان بازآفريني در نظر گرفته نشود، به توسعه نمي­توان اميدوار بود.

 

آيا مشارکت در بازآفريني نياز به مديريت يکپارچه دارد؟

بازآفريني رويکردي همه جانبه است، بر خلاف طرح­هاي جامع تفصيل که مشارکت در آن وجود ندارد، در طرح ­هاي بازآفريني از تمام سطوح، اصناف، مديران شهري و جامعه کارگري و ... بايستي مشارکت داشته باشند.

اضافه کردن نظر


کد امنیتی
تازه کردن